تاریخچه فوتسال

منشا شكل گیری فوتسال به شهر مونت ویدئوی اروگوئه باز میگردد. در سال 1930، ژوان كارلوس سریانی، فوتبال پنج نفره را برای مسابقات جوانان در YMCA پی ریزی كرد. این رقابتها در زمینی به ابعاد زمین بسكتبال، در محلهای سرپوشیده و یا در محل باز و بدون دیوار و حصار انجام می گرفت.⁽¹⁾

واژه FUTSAL، واژه بین المللی برای این رشته ورزشی است. این واژه برگرفته از لغات اسپانیایی( FUTbol ) به معنای فوتبال ، و SALA به معنای داخلی یا داخل سالن می باشد. از زمانی كه سریانی این حركت را آغاز كرد، فوتسال به سرعت در آمریكای جنوبی (بخصوص برزیل) محبوبیت پیدا كرد. بسیاری از بازیكنان بزرگ و مشهور فوتبال برزیل، از طریق كسب مهارتهای رشته ورزشی فوتسال، سبك ها و متدهای خود را در رشته فوتبال گسترش داده و این موضوع زمینه مطرح شدن آنها را به عنوان بازیكنان بزرگ فوتبال فراهم نمود. بازیكنانی مانند پله، زیكو، به به تو و سایر ستاره های فوتبال برزیل مهارت های خود را از طریق بازی در زمین های فوتسال و شركت در این رشته ورزشی ترقی دادند. ازآن هنگام، برزیل راه خود را به سوی مطرح شدن به عنوان قطب اصلی فوتسال جهان در پیش گرفت و اكنون مسابقات این رشته ورزشی تحت حمایت FIFA در سراسر جهان برگزار می گردد. ⁽¹⁾

اولین رقابت بین المللی فوتسال در سال 1965 برگزار شد، زمانی كه پاراگوئه اولین جام آمریكای جنوبی را بدست آورد. شش جام دیگر آمریكای جنوبی تا سال 1979 برگزار شد كه برزیل پیروز تمامی این میادین بود. برزیل جایگاه خود را به عنوان قدرت برتر در اولین جام آمریكایی تا سال 1980 حفظ كرد و این جام را بار دیگر در سال 1984 بدست آورد. ⁽¹⁾

(اولین دوره قهرمانی فوتسال جهان با حمایت FIFUSA قبل از ادغام اعضای آن با FIFA در سال 1989 )، در سائوپائولوی برزیل برگزار شد كه با قهرمانی برزیل به اتمام رسید. موفقیت های برزیلی ها در دومین جام جهانی فوتسال در كشور اسپانیا و در سال 1985 تكرار شد اما در سومین جام جهانی در سال 1988 و در كشور استرالیا،برزیل مقابل پاراگوئه تن به شكست داد. FIFA مستقیماً حمایت مالی (sponsorship) مسابقات فوتسال را در سال 1989 بدست گرفت و اولین جام جهانی فوتسال با حمایت فیفا در هلند برگزار شد. پس از آن، جام های جهانی در سال های 1992 (در هنگ كنگ)، 1996(در اسپانیا) و 2000 (در گواتمالا) برگزار شد. فوتسال در اروپا به عنوان عضو جدیدی از UEFA مطرح می باشد كه محبوبیت و عمومیت یافتن آن مقدمه ای برای برگزاری مسابقات قهرمانی فوتسال اروپا گردیده است. اولین مسابقات قهرمانی، در فوریه 1999 در شهر گراندای كشور اسپانیا برگزار گردید و فینال پرشور و هیجانی داشت. در این بازی روسیه بعد از یك بازی پرهیجان در حالی كه نتیجه بازی 3 بر3 مساوی بود ، اسپانیا را با یك ضربه پنالتی شكست داد. دور بعدی فینال رقابت های قهرمانی فوتسال اروپا در سالن ورزشی لوژنیكی در فوریه 2001 و در شهر مسكو برگزار شد. در آغاز هشت تیم به دو گروه تقسیم شدند. گروه برنده ها و بازنده ها در دیدارهای نیمه نهایی به مصاف هم رفتند، جایی كه اسپانیا و اكراین، روسیه و ایتالیا را شكست دادند. ⁽¹⁾

اسپانیا گل سر سبد رقابتهای قهرمانی بود و اكراین را در فینال و پس از یك جنگ سخت با نتیجه 2-1 شكست داد. ایتالیا پیشتاز سومین رقابتهای جام اروپایی 2003 بود و موفقیتهای چشم گیری در این دوره بدست آورد. بیش از 6000 نفر از طرفداران و مشتاقان فوتسال در پالاماجیوی كاسرتا، گرد آمده بودند تا از نزدیك شاهد هنرنمایی اسپانیا در مقابل اوكراین باشند كه نتیجه را 0-1 به اسپانیا واگذار كرد. ایتالیا بار دیگر به نیمه نهایی رقابتهای جام اروپا (UEFA ) در سال 2005 راه یافت و در این مرحله به مصاف روسیه رفته و نتیجه را واگذار كرد. این در حالی اتفاق افتاد كه در نیمه نهایی دیگر، اسپانیا نایب قهرمان سال 2003 را شكست داد. به این ترتیب اسپانیا بار دیگر به مرحله نهایی جام راه یافته و بعد از آنكه جمهوری چك را بانتیجه 2-1 در استراوا شكست داد عنوان قهرمانی را از آن خود كرد. تورنمنت سال 2007 در شهر پورتوی پرتغال برگزار گردید و اسپانیا بار دیگر عنوان قهرمانی را از آن خود كرد. ⁽¹⁾

تورنمنت اروپایی دیگری نیز با عنوان UEFA futsal cup وجود دارد. تا كنون پنج دوره از این مسابقات برگزار شده است و اسپانیا در این رقابتها نیز پیشتاز می باشد. ⁽¹⁾

 تاریخچه فوتسال ایران

تیم ملی فوتسال ایران نماینده کشور ایران در مسابقه‌های بین‌المللی است و توسط کمیته فوتسال جمهوری اسلامی ایران زیر نظر فدراسیون فوتبال ایران اداره می‌شود. ایران دارای قدرتمندترین تیم فوتسال در آسیا است. و تاکنون ۱۰ بار در مسابقات قهرمانی فوتسال آسیا به عنوان قهرمانی رسیده است. بر اساس آخرین رده‌بندی جهانی در سال ۲۰19 (میلادی)، ایران در رنکینگ جهانی فوتسال پس از برزیل، اسپانیا و آرژانتین و روسیه و پرتغال در رده ششم جهانی و در رنکینگ آسیایی در صدر قرار دارد. تیم ملی فوتسال ایران از سال ۱۹۹۲ به این‌سو در تمام دوره‌های جام جهانی فوتسال شرکت داشته و در قهرمانی فوتسال جهان فیفا ۱۹۹۲ نخستین حضور خود در این جام و دومین دوره این جام توانست به مرحله نیمه‌نهایی صعود کند و به مقام چهارم برسد، این تیم همچنین موفق شد در جام جهانی کوچک فوتسال ۲۰۰۷ که در برزیل برگزار می‌شد به فینال مسابقات برسد. و در جام جهانی 2016 با لیاقت تمام به کسب مقام سوم جهانی نائل آمد.⁽⁴⁾

( جدول رتبه جهانی تیم ملی فوتسال مردان 2019 )

1-    (1)۱) برزیل )

2-    (۲)2) اسپانیا )

3-    (3) ۳) آرژانتین )

4-    (4)4) روسیه )

5-    (5)۵) پرتغال )

6-    (6)6) ایران )

7-    (7)7) قزاقستان )

8-    (8)8) ایتالیا )

از ستار گان نامدار فوتسال ایران می توان به نامهای زیادی اشاره نمود از جمله: سید مهدی ابطحی ، سیامک داداشی ، محسن گروسی ، بهزاد غلامپور ، محمدرضا حیدریان ، علیرضا منصوریان، بابک معصومی ، کاظم محمدی، رضا ناصری ، سعید رجبی بهترین گلزن و آقای گل مسابقات جام جهانی فوتسال سال ۱۹۹۲، وحید شمسایی (برترین گلزن تاریخ فوتسال جهان( و صادق ورمزیار بازیکن اسبق تیم استقلال و تیم ملی.⁽⁴⁾

تاریخچه جام‌های‌ جهانی فوتسال‌

تعویق یکساله جام‌جهانی ۲۰۲۰ لیتوانی بهانه‌ای شد تا نگاهی مختصر به تاریخچه مهم‌ترین رویداد فوتسال بیاندازیم. جام‌جهانی فوتسال به صورت یک تورنمنت رسمی از سال ۱۹۸۹ برگزار شده است که در متن زیر تاریخچه‌ای مختصر از قهرمانان و عنوان‌داران این رویداد شرح دادیم. ⁽²⁾

جام جهانی فوتسال ۱۹۸۹ - هلند

افتتاحیه مسابقات جام‌جهانی فوتسال از ۵ تا ۱۵ ژانویه ۱۹۸۹ در کشور هلند برگزار شد. ۱۶ کشور در اولین دوره این مسابقات شرکت کردند که شامل ۶ کشور از اروپا (بلژیک، دانمارک، مجارستان، ایتالیا، هلند و اسپانیا)، ۳ کشور از آمریکای جنوبی (آرژانتین، برزیلو پاراگوئه)، ۲ کشور از آفریقا (الجزایر و زیمبابوه)، ۲ کشور از آسیا (ژاپن و عربستان سعودی)، ۲ کشور از آمریکای شمالی (کانادا و ایالات متحده) و یک کشور از اقیانوسیه (استرالیا) بودند. 

برزیل در فینال با نتیجه ۲ بر یک میزبان این مسابقات یعنی هلند را شکست داد و ایالات متحده آمریکا نیز در دیدار رده‌بندی بلژیک را شکست داد و به مقام سوم رسید.

مدال طلا: برزیل
مدال نقره: هلند
مدال برنز: ایالات متحده
مقام چهارم: بلژیک

بهترین بازیکن: «ویکتور هرمانس» از هلند( وی در حال حاضر یکی از مدرسان و مربیان به نام فوتسال است).
بهترین گلزن: «لازلو ززادانی» از مجارستان با ۷ گل 
جایزه بازی جوانمردانه: ایالات متحده آمریکا⁽²⁾

جام جهانی فوتسال ۱۹۹۲ - هنگ کنگ

دومین جام جهانی فوتسال در هنگ کنگ و با ۱۶ تیم شرکت‌کننده برگزار شد که شامل ۶ کشور از اروپا (هلند، بلژیک، ایتالیا، لهستان، روسیه و اسپانیا)، ۳ کشور از آمریکای جنوبی (برزیل، آرژانتین و پاراگوئه)، ۳ کشور از آسیا (چین، هنگ کنگ و ایران)، ۲ کشور از آمریکای شمالی (کاستاریکا، ایالات متحده آمریکا)، یک کشور از آفریقا (نیجریه) و آخرین تیم از اقیانوسیه (استرالیا) بودند.

برزیل بار دیگر با نتیجه ۴ بر یک آمریکا را شکست داد و از عنوان قهرمانی خود دفاع کرد. اسپانیا در مسابقه رده‌بندی تیم فوتسال ایران را شکست داد و به مدال برنز رسید.

مدال طلا: برزیل
مدال نقره: ایالات متحده
مدال برنز: اسپانیا
مقام چهارم: ایران

بهترین بازیکن: «جورگینهو» (برزیل)
بهترین گلزن: «سعید رجبی» (ایران) با ۱۶ گل
جایزه بازی جوانمردانه: ایالات متحده⁽²⁾

جام جهانی فوتسال ۱۹۹۶ - اسپانیا

سومین دوره این مسابقات در اروپا و در کشور اسپانیا از ۲۴ نوامبر و ۸ دسامبر برگزار شد. این رقابت‌ها با ۱۶ تیم برگزار شد. ۶ تیم از اروپا (بلژیک، ایتالیا، هلند، روسیه، اسپانیا و اوکراین)، ۳ کشور از آسیا (چین، ایران و مالزی)، ۳ کشور از آمریکای جنوبی (آرژانتین، برزیل و اروگوئه)، ۲ کشور از آمریکای شمالی (کوبا و ایالات متحده آمریکا)، یک کشور از آفریقا (مصر) و یک تیم از اقیانوسیه (استرالیا).

برزیل سومین قهرمانی متوالی خود را در مقابل میزبان یعنی اسپانیا بدست آورد. این دیدار در شهر بارسلون و با نتیجه ۶ بر ۴ به اتمام رسید. در دیدار رده‌بندی این رقابت‌ها نیز روسیه با نتیجه ۳ بر ۲ در مقابل اوکراین به برتری دست یافت و سوم شد.

مدال طلا: برزیل
مدال نقره: اسپانیا
مدال برنز: روسیه
مقام چهارم: اوکراین

بهترین بازیکن: «مانوئل توبیاس» (برزیل)
بهترین گلزن: «مانوئل توبیاس» (برزیل) با ۱۴ گل
جایزه بازی جوانمردانه: برزیل⁽²⁾

جام جهانی فوتسال ۲۰۰۰ - گواتمالا

گواتمالا میزبان چهارمین دوره جام جهانی (۱۸ نوامبر تا ۳ دسامبر ۲۰۰۰) بود که در آن ۱۶ تیم شرکت کردند.  ۵ تیم از اروپا (کرواسی، هلند، پرتغال، اسپانیا و روسیه)، ۳ تیم از آسیا (ایران، قزاقستان و تایلند)، ۳ تیم از آمریکای شمالی (کاستاریکا، کوبا و گواتمالا)، ۳ تیم از آمریکای جنوبی (آرژانتین، برزیل و اروگوئه)، یک تیم از آسیا (مصر) و یک تیم از اقیانوسیه (استرالیا) در این دوره باهم به رقابت پرداختند.

اسپانیا برای اولین بار برزیل را فینال‌های جام‌جهانی فوتسال شکست داد. این دیدار با نتیجه ۴ بر ۳ به سود اسپانیا به پایان رسید.

پرتغال در اولین حضور خود در جام جهانی با پیروزی برابر روسیه در دیدار رده‌بندی، به مدال برنز دست یافت.

مدال طلا: اسپانیا
مدال نقره: برزیل
مدال برنز: پرتغال
مقام چهارم: روسیه

بهترین بازیکن: «مانوئل توبیاس» (برزیل)
بهترین گلزن: «مانوئل توبیاس» (برزیل) با ۱۹ گل
جایزه بازی جوانمردانه: برزیل⁽²⁾

جام جهانی فوتسال ۲۰۰۴ – تایوان

پنجمین دوره مسابقات جام جهانی فوتسال در آسیا و در تاریخ ۲۱ نوامبر تا  ۵ دسامبر ۲۰۰۴ و با حضور تیم‌های ۵ تیم از اروپا (جمهوری چک، ایتالیا، پرتغال، اسپانیا و اوکراین)، ۴ کشور از آسیا (تایوان، ایران، ژاپن و تایلند) ۳ کشور از آمریکای جنوبی (آرژانتین، برزیل و پاراگوئه)، یک کشور از آفریقا (مصر) و یک کشور از اقیانوسیه(استرالیا) برگزار شد.

اسپانیا در فینال با غلبه بر ایتالیا با نتیجه ۲ بر یک پیروز شد و دومین قهرمانی خود را در جهان جشن گرفت. این نخستین تورنمنت بدون حضور برزیل در فینال بود که توانست مدال برنز را با شکست دادن رقیب خود یعنی آرژانتین بدست آورد.

مدال طلا: اسپانیا
مدال نقره: ایتالیا
مدال برنز: برزیل
مقام چهارم: آرژانتین

بهترین بازیکن: فالکائو (برزیل)
بهترین گلزن: فالکائو  (برزیل) با ۱۳ گل
جایزه بازی جوانمردانه: برزیل⁽²⁾

جام جهانی فوتسال ۲۰۰۸ - برزیل

ششمین دوره مسابقات جام جهانی فوتسال در برزیل برگزار شد و اولین جام جهانی با ۲۰ شرکت کننده بود. ۶ تیم از اروپا (جمهوری چک، ایتالیا، اسپانیا، پرتغال، روسیه و اوکراین)، ۴ تیم از آسیا (چین، ژاپن، ایران و تایلند)، ۴ تیم از آمریکای جنوبی (آرژانتین، برزیل، پاراگوئه و اروگوئه)، ۳ تیم از آمریکای شمالی (کوبا ،گواتمالا ،ایالات متحده آمریکا)، ۲ تیم از آفریقا (مصر و لیبی) و یک تیم از اقیانوسیه (جزایر سلیمان) ۲۰ تیم حاضر در این رقابت‌ها بودند.

برزیل با شکست دادن رقیب سرسخت خود یعنی اسپانیا ضربات پنالتی، بار دیگر عنوان قهرمانی را به ویترین افتخارات خود بازگرداند. مقام سوم به ایتالیا رسید که روسیه را با نتیجه ۲ بر ۱ شکست داد.

مدال طلا: برزیل
مدال نقره: اسپانیا
مدال برنز: ایتالیا
مقام چهارم: روسیه

بهترین بازیکن: «فالکائو» (برزیل)
بهترین گلزن: «پولا» (روسیه) با ۱۶ گل
بهترین دروازه‌بان: تیاگو (برزیل)
جایزه بازی جوانمردانه: اسپانیا⁽²⁾

جام جهانی فوتسال ۲۰۱۲ - تایلند

برای سومین مرتبه، یک کشور آسیایی میزبان جام جهانی در تاریخ ۱ تا ۱۸ نوامبر ۲۰۱۲ بود و این دوره اولین مسابقات جام جهانی با ۲۴ شرکت کننده بود. ۷ کشور از اروپا (جمهوری چک، ایتالیا، پرتغال، روسیه، صربستان، اسپانیا و اوکراین)، ۵ کشور از آسیا (استرالیا، ایران، ژاپن، کویت و تایلند)، ۴ کشور از آمریکای شمالی (کاستاریکا، گواتمالا، مکزیک و پاناما)، ۴ کشور از آمریکای جنوبی (آرژانتین، برزیل، کلمبیا و پاراگوئه)، ۳ کشور از آفریقا(مصر، لیبی و مراکش) و یک تیم از اقیانوسیه (جزایر سلیمان) در این رقابت‌ها حضور داشتند.

برزیل بار دیگر از عنوان خود دفاع کرد و در وقت اضافه با گلی که فالکائو در دقیقه ۳۷ بازی به ثمر رساند در مقابل اسپانیا به پیروزی رسید. این دیدار با نتیجه ۳ بر ۲ به پایان رسید. ایتالیا نیز با غلبه بر کلمبیا با نتیجه ۳ بر صفر به مدال برنز رسید.

مدال طلا: برزیل
مدال نقره: اسپانیا
مدال برنز: ایتالیا
مقام چهارم: کلمبیا

بهترین بازیکن: «نتو» (برزیل)
بهترین گلزن: «ادرلیما» (روسیه) با ۹ گل
بهترین دروازه‌بان: «استفانو مامارلا» (ایتالیا)
جایزه بازی جوانمردانه: آرژانتین⁽²⁾

جام جهانی فوتسال ۲۰۱۶ - کلمبیا

چهار سال پیش آخرین جام‌جهانی فوتسال در کلمبیا برگزار شد که ۲۴ تیم در آن شرکت کردند. ۷ کشور از اروپا (جمهوری آذربایجان، ایتالیا، قزاقستان، پرتغال، روسیه، اسپانیا و اوکراین)، ۵ کشور از آسیا (استرالیا، ایران، تایلند، ازبکستان و ویتنام)، ۴ کشور از آمریکای شمالی (کاستاریکا، کوبا، گواتمالا و پاناما)، ۴ کشور از آمریکای جنوبی (آرژانتین، برزیل، کلمبیا و پاراگوئه)، ۳ کشور از آفریقا (مصر، مراکش و موزامبیک) و یک کشور از اقیانوسیه (جزایر سلیمان) در آخرین دوره مسابقات جام‌جهانی فوتسال حضور داشتند. این مسابقات در کلمبیا اولین جام جهانی بود که برزیل یا اسپانیا قهرمان آن نشدند. ایران در دور شانزدهم برزیل را شوکه کرد و روسیه در مرحله یک چهارم نهایی اسپانیا را شکست داد. سرانجام آرژانتین در این رقابت‌ها با نتیجه ۵ بر ۴ روسیه را شکست داد و ایران با پیروزی در بازی سوم مقابل پرتغال ، اولین مدال جهانی خود را کسب کرد.

مدال طلا: آرژانتین
مدال نقره: برزیل
مدال برنز: ایران
مقام چهارم: پرتغال

بهترین بازیکن: «فرناندو ویلهلم» (آرژانتین)
بهترین گلزن: «ریکاردینو» (پرتغال) با ۱۲ گل
بهترین دروازه‌بان: «نیکلاس سارمینتو» (آرژانتین)
جایزه بازی جوانمردانه: ویتنام⁽²⁾

منابع:

1-     www.tebyan.net/newindex.aspxpid

2-     www.irna.ir/news/83794457

3-     FIFA Futsal World Championship Chinese Taipei 2004، تارنمای رسمی فیفا

4-     www.yjc.ir/fa/news/2427765/نگاهي-به-تاريخچه-تیم-ملی-فوتسال-ایران