- تاریخچه بولس
ریشه بازی بولس به اروپا باز می‌گردد، در واقع بولس از بازی‌های سنتی و بسیار محبوب اروپایی محسوب می‌شود. البته با توجه به اینکه این بازی ریشه‌های فرانسوی دارد در بسیاری از مستعمره‌های این کشور در آسیا و آفریقا نیز محبوب شده است.
در قرن ششم قبل از میلاد در یونان باستان این بازی را به صورت بیخ دیواری بازی می‌کردند. به طوری که سکه و یا یک سنگ مسطح (که بعد‌ها تبدیل به توپ شد) را به سمت دیوار پرتاب می‌کردند، اما در مرحله بعدی بروز شده آن، هدفی را در فاصله دور قرار می‌دادند و سعی می‌کردند توپ را در حالتی نزدیک‌تر به هدف پرتاپ کنند. البته سال‌های بعد و پس از امپراطوری روم، توپ‌های سنگی جای خود را به توپ‌های چوبی داد.بولس توسط سربازان رومی در سراسر اروپا پخش و فراگیر شد به طوری که طرحی در فلورانس پیدا شده که در آن نشان می‌دهد هنگام انجام این بازی، امتیاز‌ها را بر روی دیوار می‌نوشتند. کراسموس نیز در نوشته‌های خود به این بازی و نام آن اشاره کرده است. شاه هنری سوم پادشاه انگلستان، این بازی را برای کمانداران خود ممنوع اعلام کرده بود، زیرا از تمرین‌های جنگی خود باز می‌ماندند.در قرن چهاردهم میلادی چارلز پنجم و ششم (پادشاه فرانسه) این بازی را برای مردم عادی ممنوع اعلام کرد که این ممنوعیت تا قرن هفدهم ادامه پیدا کرد.در قرن نوزدهم این بازی به نام بولز (بولینگ روی چمن) تبدیل می‌شود، اما در فرانسه همچنان به نام بولس شناخته می‌شود.
بولز در فرانسه بسیار محبوب است و کلوپ این بازی در سال ۱۸۵۴ در این کشور تاسیس شد. این در حالیست که به خاطر ممنوعیت این بازی در برخی از کشورها همچنان ممنوع بود و به صورت غیر قانونی انجام میشد.
در سال ۱۹۱۰ بر اساس این بازی؛ بازی پتانک شکل گرفت که با محبوبیت بسیار زیاد در فرانسه جای بولز را گرفت و در تمامی کشورهای اروپایی پخش شد.
- روش بازی
در این بازی توپ را به دو صورت پرتاب می‌کنند. در روش اول توپ را مثل بولینگ بر روی زمین قل می‌دهند، اما در روش دوم توپ را پرتاب می‌کنند. به طور مثال در بازی پتانک توپ را پرتاب می‌کنند، اما در باچی توپ را قل می‌دهند.
تکنیک پرتاب نیز به دو دسته تقسیم می‌شود. در دسته اول به صورت ایستا توپ را پرتاب می‌کنند، اما دسته دیگری نیز وجود دارد که با چند گام رو به جلو توپ را پرتاب می‌کنند. یا در موردی دیگر با وسیله‌ای به توپ ضربه می‌زنند.
شروع بازی پتانک با قرعه کشی از نوع پرتاب سکه میباشد. ورزشکار/ تیم پیروز جک و سپس اولین توپ را در زمین بازی پرتاب می‌کند. جک باید در محدوده بین بعد از ششمین متر و قبل از دهمین متر طول زمین فرود آید.
بازی پتانک ، در یک محوطه شروع دایره ای شکل انجام می شود. ابزار این ورزش یک توپ یا گوی فلزی تو خالی که وزن آن در مسابقات به رده سنی بازیکنان آن بستگی دارد و همچنین یک توپ چوبی کوچک که جک نام دارد می باشند. این بازی روی خاک سخت یا شن نرم یا حتی روی چمن نیز بازی می شود.
در پتانک مبنای امتیازدهی نزدیک‌ترین توپ به جک میباشد و سایر توپ‌های تیم ملاک نمی‌باشند. در هر ست تنها یک تیم امتیاز می‌گیرد. مبنای تعیین برنده بازی در پتانک، کسب امتیاز ١٣ میباشد که در برخی مسابقات مانند لیگ‌ها، کسب امتیاز ١١ مسابقه را به اتمام می‌رساند. ست‌ها تا امتیاز ١٣ ادامه یافته و یک ورزشکار/ تیم به دور بعد راه می‌یابد. تمام آنچه برای بازی پتانک نیاز دارید یک دست توپ، یک عدد جک، و یک زمین با هر نوع جنس کفپوش میباشد. سطح زمین بازی مورد تائید فدراسیون بین‌المللی، می‌تواند پوشیده از هر جنسی باشد. در اقصی نقاط جهان بر روی ماسه، خاک، چمن، موکت و نوع زمستانی آن روی برف نیز بازی می‌شود. ابعاد زمین بازی دارای ٤ متر عرض و ١٥ متر طول در مسابقات رسمی بوده و این اندازه می‌تواند تا ٣ در ١٢ متر در مسابقات غیررسمی متغیر میباشد. توپ‌های استاندارد مورد تائید فدراسیون بین‌المللی پتانک، دارای ٧٠/٥ تا ٨٠ میلیمتر قطر و وزنی معادل ٦٥٠ تا ٨٠٠ گرم می‌باشند. جک استاندارد مورد تائید فدراسیون بین‌المللی پتانک، از جنس چوب و دارای ٣٠ میلیمتر قطر و وزنی معادل ١٠ تا ١٨ گرم میباشد. جكها از چوب یا ماده های تركیبی ساخته شده اند .درصورتی که زمین به وسیله سازماندهندگان معین شده باشد، جك باید در آن زمین پرتاب شود. تیمهای مربوطه نباید بی اجازه داور به زمین متفاوتی بروند.هر عضوی از تیم كه انتخاب نقطه آغاز پرتاب را می برد و پرتاب می كند یا دایره ای را روی زمین قرار می دهد، طوریكه پای هر بازیكنی بتواند كاملاً داخل آن تنظیم شود. به هر حال، یك دایره كشیده شده ممكن نیست قطرش كمتر از ۳۵ سانتی متر یا بیشتر از۵۰ سانتی متر باشد. جائیكه یك دایره پیش سازی شده، استفاده شده است، باید سفت و محكم باشد و قطر داخلی برابر با۵۰ سانتی متر باشد( با تفاوت+ یا – ۲ میلی متر)استفاده از دایره های پیش ساخته شده به وسیله تصمیم سازمان دهنده ای است كه باید آن ها را تهیه كند.این دایره كه برای ۳ پرتاب پی درپی مجاز برای یك تیم، معتبر است، باید بیش از ۱ متر از هر مانع و برای مسابقه های روی زمین باز دست کم ۲ متر از دایره مورد استفاده برای پرتاب ديگر، پرتاب شود( یا قرار گیرد)تیمی كه تصمیم دارد جك را پرتاب كند، باید تمامی دایره های كشیده شده نزدیك آنرا كه می خواهد استفاده كند را پاك كند. پای بازیكن ها باید كاملاً در داخل دایره باشد.به عنوان یك استثناء، آنهایی كه در اعضای( اندامهای) پایین تر معلول و ضعیف هستند، تنها یك پا را داخل دایره قرار می دهند
- قوانین تعداد نفرات و گوی ها :
این بازی به سه شکل قانونی از لحاظ تعداد نفرات و توپ ها انجام می شود
۱- بازی یک به یک تعداد گوی برای هر نفر سه عدد
۲- بازی دو به دو ( یعنی هر تیم با دو بازیکن ) هر نفر سه گوی
۳- بازی سه به سه ( یعنی هر تیم سه بازیکن) هر نفر دو گوی
رشته ورزشی بولس دارای فدراسیون جهانی که محل آن در شهر مارسی کشور فرانسه است، میباشد و محل تشکیلات رسمی کنفدراسیون ورزش های بولس و پتانک آسیا یا APSBCدر شهر بانکوک کشور تایلند قرار دارد و هرسال مسابقه های آن بطور رسمی انجام می شود. پتانک بعد از معرفی به دنیا از کشور فرانسه در دهه ۵۰ با ایجاد فدراسیون جهانی رونق گرفت اما در ایران از ۲۰ سال پیش توسط یک ایرانی اهل شیراز به نام آقای قربان پور که در یکی از کشورهای آسیای شرقی باشگاه وزنه برداری داشت به ایران و طبیعتاً شیراز آورد. دلیل اینکه از آسیای شرقی نیز این ورزش به ایران آمد این است که بیشتر توپ ها یا گوی های پتانک در این کشورها تولید می شود و در نتیجه این فرد ایرانی در آنجا توانست با ورزش پتانک آشنا شده و آن را به ایران بیاورد.
پتانک در شیراز پا گرفت و کم کم در سایر کشور نیز برگزار شد اما ۱۰ سالی است که این ورزش به طور جدی در ایران معرفی شده و تحت نظارت فدراسیون بولینگ، بیلیارد و بولس فعالیت دارد حتی چندین مورد مسابقات قهرمانی کارگران کشور و چهار دوره قهرمان کشوری نیز در سطح ایران برگزار شده است. با توجه به جذابیت این رشته وزشی و بررسی های مسئولان فدراسیون بولینگ و بیلیارد، برنامه ریزی و توسعه این ورزش در دستور کار قرار گرفت تا در کنار رشته های بیلیاری زمینه های گسترش آن فراهم شود.
